سفارش تبلیغ
صبا ویژن
تفکرت برایت بینش می آورد و مایه عبرت گرفتن تو می گردد . [امام علی علیه السلام]
جمعه 88 مهر 24 , ساعت 7:39 عصر

 

معرفی باغ دولت آباد یزد

باغ دولت آباد یزد

باغ دولت آباد یکی از باغ های معروف ایرانی است که در زمان محمد تقی خان
(دوره زندیه) طراحی و ساخته شده است. این باغ از قناتی به همین نام مشروب
می شود و جریان آب در باغ استخوان بندی طراحی آن را تشکیل می دهد.

عناصر متشکله مجموعه چنین است:

عمارت سر در جنوبی، شترخان و اصطبل ها، عمارت حرمسرا و عمارت هشتی بادگیر،
آشپزخانه، عمارت بهشت آئین، عمارت تالار آئینه سر در اصلی و آب انبار دو
دهانه.

جالب ترین بنای مجموعه را عمارت هشتی و بادگیر تشکیل می دهد که تلفیق
جریان آب و هوا به زیباترین شکل صورت گرفته است. بادگیر باغ دولت آباد با
33 متر بلندی از سطح زمین شاهکار مهندسی و نبوغ معماران یزدی است.

باغ دولت‌آباد یزد که یکی از باغ های بزرگ ایران و از آثار دوره زندیه است
و دارای مرتفع‌ترین بادگیر شناسایی شده در ایران است. مساحت زمین های باغ
در اسناد مختلف تاریخی 2000 جریب (مساحتی از زمین معادل ده هزار متر مربع)
ذکر گردیده است. مساحت کل عرصه و اعیان این باغ که محصور است حدود 40000
متر مربع است. چند هکتار زمین نیز در ضلع غربی باغ به عنوان موقوفات باغ
دولت‌آباد وجود دارند.

عناصر تشکیل دهنده باغ دولت‌آباد عبارت اند از: چند
عمارت شامل عمارت تالار آیینه، عمارت سردر، عمارت بهشت آیین، عمارت
بادگیر، عمارت حرمخانه یا حرمسرا، عمارت تهرانی، عمارت مستخدمین یا خانه‌ی
خدم و حشم و آشپزخانه‌ها و دیوانخانه به شکل مثمن، ساباط (راهرو رو پوشیده
بین دو خانه)، آب انبار، درشکه خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همچنین
دارای قنات، حوض‌ها و جداول آب متعدد در فضای باغ است.

قنات تاریخی عظیم و مهم دولت‌آباد با قدمتی بیش از دویست سال از به هم
پیوستن پنج رشته قنات تشکیل شده که از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفته و
پس از مشروب نمودن بخشی از اراضی مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی و
پس از طی بیش از 50 کیلومتــر به یزد می‌رسیده و آبادی‌هایی چند در اطراف
یزد چون آبشاهی، خــرمشاه و باغ دولت‌آباد را آبیاری می‌‌کرده است.

باغ دولت آباد یزد

اما این باغ در حال حاضر توسط چاه نیمه عمیق مجاور باغ آبیاری می‌شود. در
باغ دولت آباد یزد که بنایی در بالای باغ با یک بادگیر، و بعد از آن یک
هشتی و سه اتاق در بالا و طرفین آن، و یک بنا در سمت راست و یک بنا در سمت
چپ و یک سردر دارد، معمار با بازی وصف ناپذیری بارها آب را به درون زمین
برده و بیرون آورده است. ابتدا آب را در زیر بادگیر در یک حوض یکپارچه
مرمر بوده که می‌جوشد و در آن بالا می‌آید. بعد آب وارد حوضی در وسط هشتی
می‌شود.

از وسط هشتی به سه حوض کشیده دراز در سه شاه‌نشین می‌رود. در مقابل "ارسی"
اتاق ها سه "سینه کبکی" است از سنگ مرمر که آن را به شکلی می‌تراشیدند تا
موج ایجاد کند و آب را وقتی که کم است بیشتر نشان دهد. آب از هر سینه کبکی
وارد یک حوض کلگی می‌شود، و از آنجا در جوی هایی در دو طرف میان کرت جاری
می‌شود و به سردر می‌رسد؛ گاه آب در این مرحله وارد آبگردانی بسیار زیبا
می‌شد که در باغ دولت آباد یزد به کلی از بین رفته است.

بعد از آن آب از زیر سردر عمارت بیرون می‌رفت و به یک استخر بزرگ 12 ضلعی
می‌رسید و به استخر دیگر در سه طرفشان. آب از این استخرها به خیابان ها و
آبادی ها می‌رفت و سرانجام به مصرف کشت و زرع می‌رسید.

سازنده باغ دولت‌آباد در وقف نامه‌اش نوشته است خدا لعنت کند آن کسی را که
قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب کردن گنجشکی از آن
استفاده کند. محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است.

باغ دولت آباد یزد

از مصالح شاخصی که در بناهای این باغ به کار رفته سنگ مرمر است که تماماً
از شهر مراغه آورده شده است. در این امر جای تعجب است زیرا سنگ مرمر یزد
خود مرغوب بوده و همیشه شهرت داشته است. عمارت‌های باغ عبارت‌ اند از:
عمارت بیرونی که در طرف شرق واقع و دارای حوضخانه و بادگیر بلندی است،
عمارت واقع در جهت غربی اندرونی و عمارت سردر که همان ایوان‌خانه بوده
است.

بادگیر باغ دولت‌آباد که به شکل منشوری ساخته شده است با ارتفاع 33 متر و
80 سانتیمتر مرتفع‌ترین بادگیری است که تا به حال در ایران شناخته شده
است.

عمارت هشتی و بادگیر از مهمترین بخش های مجموعه به شمار می‌روند که در آن،
تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شکل صورت گرفته است. کاربندی های بسیار
ظریف سقف هشتی اثر استاد حاجی علی اکبر آخوند است که با سیم گل و دم گیری
گچی به طرزی بسیار ماهرانه اجرا شده است. در ارسی مشبک به شیشه‌های رنگی
نیز که مرمت شده است به زیبایی بنا اضافه نموده است.

باغ از ردیف‌‌ کاری درختان مختلف برخوردار است. عمده‌ترین آنها را سرو و
کاج تشکیل می‌دهد. درختان مثمر باغ شامل انگور و انار است که داخل کرت ها
کاشته شده‌اند. در این باغ بوته‌های گل سرخ نیز به فراوانی یافت می‌گردد
که به صورت ردیفی کاشته شده‌اند. باغ دولت‌آباد به لحاظ هنر باغ آرایی و
توزیع آب و همچنین معماری استادانه از مجموعه‌های دیدنی کشور محسوب
می‌شود.

منابع:  سایت آفتاب و ایران ویو

تهیه و تنظیم برای سایت تبیان: زهره پری نوش



کلمات کلیدی :

لیست کل یادداشت های این وبلاگ

دانشنامه دوستداران ایران